Het spreekwoord “jezelf blindstaren” suggereert dat staren helemaal niet goed is voor je ogen, als je het tenminste letterlijk zou opvatten. Gelukkig heeft dit spreekwoord géén letterlijke betekenis en wordt gebruikt om aan te geven dat je teveel op één bepaald onderwerp de nadruk legt. Staren is niets anders dan naar één punt kijken zonder je ogen te bewegen, zonder vaak te knipperen en soms zonder iets op te merken. Volgens oogarts Dr. William Bates (1860-1931) is dat slecht voor je ogen omdat je er slechter van gaat zien. Hij heeft een methode ontwikkeld waarbij met oefeningen de gezichtsscherpte kan worden verbeterd. Eén van z’n adviezen is vermijd staren. Deze zogenaamde Bates-methode is momenteel heel populair. Ik heb zelf de methode in het verleden toegepast. Met als resultaat dat m’n lenssterkte na een half jaar met 0.25 dioptrie afnam (van -5.5 naar -5.25). Later in mijn praktijk ben ik toch anders gaan kijken naar de Bates-methode in het algemeen en naar staren in het bijzonder.
Verschillende vormen van staren
In mijn ogen is staren niet ongezond. Van staren ga je niet slechter zien. Hoogstens van de spanning die je met je mee draagt. Innerlijke spanning vergroot de kans op staren. Met staren probeert je lichaam juist die spanning kwijt te raken of hanteerbaar te maken. Kijk eens naar getraumatiseerde oorlogskinderen en getraumatiseerde militairen. Zij hebben niet zelden een starende blik (thousand-yard stare genoemd voor getraumatiseerde militairen). Soms zelfs jaren totdat het trauma geheeld is. Krijgen zij allemaal slechte ogen? Nee, gelukkig niet. Staren zien we niet alleen bij geestelijk en lichamelijk trauma maar kan ook gewoon optreden als je gedachten even afdwalen. Gewoon even lekker dagdromen. Of na een lange werkdag met visuele inspanning, zoals studeren of langdurig op een tablet of beeldscherm werken. Staren in de verte na afloop van het werk gaat vaak vanzelf en geeft een enorme rust voor de ogen. Dan is er nog het staren wat kinderen vaak doen als ze een zwakke oogmotoriek hebben. Deze kinderen kunnen hun ogen niet lang gefocust houden van nabij, omdat de oogspieren te zwak zijn om die spanning te leveren, en dwalen snel af. De ogen gaan dan vaak in de verte staren om te ontspannen. Als het waar zou zijn dat bij staren de oogspieren enorm inspannen dan zouden deze kinderen dat juist nooit doen, terwijl die dat juist veelvuldig doen. Het bewijs dat staren juist ontspant.
Staren, een ontspannende bezigheid
Traumastaren, dagdroomstaren, werkstaren en zwakke oogspierstaren, zoals ik ze noem, hebben één ding gemeen. De aandachtfocus is niet gelijk aan de oogfocus. Met andere woorden, de aandacht is niet bij het kijken. De aandacht is weg van het oogfixatiepunt. En dat is juist ontspannend voor de ogen. Open ogen meditatie is hierop zelfs gebaseerd.
Kortom, staren vind ik een normale en ontspannende bezigheid waar je niet slechter van gaat zien.
